در روزهای اخیر خبر تخریب بخشی از محوطه باستانی اشکفت سلمان در شهرستان ایذه، توسط شهرداری این شهر بدون مجوز قانونی، واکنشهای گستردهای را در میان فعالان میراث فرهنگی و مدنی برانگیخته است.
این محوطه که از آثار ارزشمند دوران عیلامی محسوب میشود، یکی از مهمترین نمادهای تاریخی و هویتی مردم خوزستان و ایران بهشمار میآید.
بر اساس گزارشهای منتشرشده از منابع محلی، شهرداری ایذه بدون هماهنگی با وزارت میراث فرهنگی اقدام به عملیات عمرانی در محدوده حریم ثبتشده این اثر کرده است. این اقدام نه تنها خلاف قانون داخلی، بلکه نقض آشکار اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و تعهدات بینالمللی کشور در زمینه حفظ میراث فرهنگی است.
بررسی حقوقی و قانون اساسی
اصل ۴۹ و ۵۰ قانون اساسی ایران، دولت را موظف به حفظ و حراست از محیط زیست و میراث فرهنگی میکند و هر گونه فعالیتی که منجر به تخریب آثار تاریخی شود را ممنوع میداند. همچنین طبق قانون حفظ آثار ملی (مصوب ۱۳۰۹)، هر نوع اقدام عمرانی، حفاری یا دخل و تصرف در آثار تاریخی بدون مجوز رسمی جرم محسوب میشود.
از منظر حقوق بشر، این اقدام ناقض ماده ۱۵ میثاق بینالمللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است که به هر ملت حق مشارکت در زندگی فرهنگی و حفظ میراث تاریخی خود را اعطا میکند. تخریب چنین آثاری، در واقع نوعی نقض حق مردم بر هویت فرهنگی و تاریخی خود است.
تحلیل اجتماعی
اشکفت سلمان نه فقط یک سنگنگاره تاریخی، بلکه بخشی از حافظه جمعی مردم ایذه و خوزستان است. از بین بردن چنین یادگارهایی، به معنای پاککردن بخشی از تاریخ یک ملت است — تاریخی که نسلهای آینده حق دارند آن را ببینند، بیاموزند و به آن افتخار کنند.
جمعبندی
تخریب میراث فرهنگی به بهانه توسعه شهری یا بیتوجهی اداری، نشانگر ضعف در نظام نظارتی و بیاعتنایی به ارزشهای فرهنگی و حقوق شهروندی است. اگر نهادهای مسئول به وظایف قانونی خود عمل نکنند، نه تنها تاریخ، بلکه اعتماد مردم نیز تخریب خواهد شد.
کانون دفاع از حقوق بشر در ایران
# مهسا امینی
# vvmiran
bashariyat@
#اشکفت_سلمان
#میراث_فرهنگی
#تخریب_تاریخ
