آرش و شرمِ قدرت؛ وقتی زیبایی، تهدید تلقی می‌شود

در روزگاری که نمادها بیش از هر زمان دیگری سانسور می‌شوند، مجسمهٔ آرش کمانگیر ـ ساختهٔ دهقان محمدی ـ خود به صحنه‌ای از نبردی تازه میان اندیشه و قدرت بدل شده است. مخالفت یکی از مسئولان با نصب این اثر به دلیل «داشتن سیکس‌پک و تحریک‌کننده بودن»، نه صرفاً سلیقه‌ای فرهنگی، بلکه گواهی است بر بحران عمیق در درک مفهوم زیبایی، انسان و آزادی در ایران معاصر. آرش بار دیگر تیر خود را رها کرد، اما این بار نه از فراز البرز، بلکه از قلب مجسمه‌ای که از دیدگاه اقتدار، بیش از اندازه انسانی بود.

ادامه مطلب...

زیباییِ ممنوع و بدنِ مظنون

وقتی بدن انسان ـ چه در نقاشی، چه در پیکره، چه در شعر ـ به موضوعی تهدیدآمیز بدل می‌شود، جامعه وارد مرحله‌ای از سرکوب فرهنگی می‌شود که نه از اخلاق، بلکه از ترس زاده است. مجسمهٔ آرش کمانگیر، نه نمایش اغراق‌آمیز بدن مرد، بلکه بازنمایی اسطوره‌ای از فداکاری، مقاومت و امید است. اما در چشمان سانسور، هر عضله به نماد عصیان و هر زیبایی به دلیلی برای حذف تبدیل می‌شود.

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و آزادی بیان هنری

طبق اصل ۲۴ قانون اساسی، نشریات و بیان اندیشه‌ها آزاد است مگر آن‌که مخل مبانی اسلام یا حقوق عمومی باشد. اما محدودیت‌های گسترده در عرصهٔ هنر، از تئاتر تا مجسمه‌سازی، نشان می‌دهد که این اصل در عمل تهی از معنا شده است. مخالفت با نصب یک مجسمه به دلیل «ظاهر بدن» هنرمندانه، نقض آشکار حق بیان و خلاقیت است. وقتی قانون به ابزار سانسور بدل می‌شود، نه دین پاسداری می‌شود و نه اخلاق؛ تنها سکوت گسترش می‌یابد.

اعلامیه جهانی حقوق بشر و حق آزادی هنر

ماده ۱۹ اعلامیه جهانی حقوق بشر، آزادی بیان و اندیشه را از حقوق بنیادین هر انسان می‌داند. هنر، یکی از عالی‌ترین جلوه‌های این آزادی است. سرکوب زیبایی و بدن در هنر، به معنای سرکوب تخیل و وجدان انسانی است. هر بار که تندیسی حذف می‌شود، در حقیقت بخشی از حافظه فرهنگی جامعه نیز از میان می‌رود.

آرش، نماد آزادی یا متهم به اغوا؟

در اسطورهٔ ایرانی، آرش کمانگیر جان خود را در تیر نهاد تا مرز میهن را نگاه دارد. امروز اما مرزهای آزادی در ذهن ما تنگ‌تر از همیشه شده است. وقتی مسئولان از «سیکس‌پک» آرش هراس دارند، در واقع از یادآوری جسارت، فداکاری و رهایی می‌ترسند. هنر حقیقی، آینه‌ای است که قدرت از نگاه‌کردن در آن می‌گریزد.

هنر، بدن و رهایی

سانسورِ بدن انسان، در واقع سانسور انسانیت است. در جامعه‌ای که مجسمه‌ها هم باید لباس بپوشند، روح انسان عریان‌تر از همیشه رنج می‌برد. هنر باید آزاد باشد تا حقیقت را بیان کند، حتی اگر حقیقت، برهنه باشد. آرش نه نماد شهوت، بلکه تمثیل رهایی است؛ رهایی از ترس، از جهل و از قدرتی که زیبایی را خطرناک می‌داند.

#مهساامینی, #vvmiran, @baschariyat, #MahsaAmini, #آرش_کمانگیر, #هنر_آزاد, #حقوق_بشر, #آزادی_بیان, #سانسور, #ایران