دوگانگی میان گفتار رسمی و رفتار شخصی در موضوع حجاب اجباری
یکی از مهمترین چالشهای مشروعیت اجتماعی در حکومتهایی که بر مبنای ایدئولوژی مذهبی شکل گرفتهاند، فاصلهی میان گفتار رسمی و رفتار شخصی نخبگان سیاسی است. در ایران، مسئلهی حجاب اجباری طی دهههای گذشته نه تنها به عنوان یک الزام قانونی، بلکه به عنوان نمادی از نظم ارزشی و هویت سیاسی نظام مطرح بوده است. با این حال، در دورههای مختلف، تصاویری از رفتار یا سبک زندگی برخی مسئولان یا نزدیکانشان در فضاهای خصوصی یا خارج از کشور منتشر شده که با این گفتمان رسمی در تضاد بوده است.
۱. دوگانگی در بازنمایی ارزشها
وقتی یک نظام سیاسی ارزشهایی را بر جامعه تحمیل میکند ــ از جمله نوع پوشش، سبک زندگی یا قواعد رفتاری ــ انتظار عمومی این است که حاملان و مدافعان آن ارزشها نیز در زندگی شخصیشان به همان معیارها پایبند باشند. تضاد میان گفتار و رفتار مسئولان، از منظر جامعهشناختی، منجر به فرسایش سرمایهی نمادین نظام میشود؛ یعنی مردم به تدریج اعتماد خود را به صداقت ایدئولوژیک حاکمان از دست میدهند.
۲. واکنش جامعه و رسانهها
در عصر شبکههای اجتماعی، انتشار حتی یک تصویر یا ویدیو از این نوع تناقضها میتواند به سرعت به یک بحران مشروعیت تبدیل شود. مردم چنین مواردی را نه صرفاً تخطی فردی، بلکه نشانهای از ریاکاری ساختاری تلقی میکنند. این واکنشها ریشه در حس تبعیض دارد: قوانینی که برای اکثریت مردم بهسختی و گاه با خشونت اجرا میشود، برای برخی از صاحبان قدرت یا خانوادههایشان نادیده گرفته میشود.
۳. پیامدهای سیاسی و فرهنگی
این دوگانگیها به تدریج منجر به شکلگیری نوعی گسست فرهنگی میان مردم و حکومت میشود. در نتیجه، ارزشهایی که زمانی به عنوان «اصول مقدس» معرفی شده بودند، در ذهن بخشی از جامعه به «ابزار کنترل» تعبیر میشوند. چنین روندی میتواند زمینهساز تغییرات اجتماعی عمیق و حتی مقاومت مدنی علیه اجبارهای حکومتی شود.
۴. ضرورت بازنگری
از دیدگاه تحلیلی، تداوم اجبار در حوزهی حجاب و در عین حال بروز تضاد در رفتار نخبگان، نشاندهندهی بحرانی عمیقتر در رابطهی میان قدرت، اخلاق و اعتماد عمومی است. بازنگری در سیاستهای اجباری و حرکت به سمت آزادی انتخاب، میتواند به بازسازی اعتماد و کاهش شکاف اجتماعی کمک کند.
کانون دفاع از حقوق بشر در ایران
# مهسا امینی
# vvmiran
# Mahsa Amini
#دوگانگی_رفتار
#اعتماد_اجتماعی
