راهنمای ساده جمعآوری مدارک در موارد آزار یا تجاوز جنسی در ایران
در جامعهای که خشونت جنسی هنوز در سکوت و ترس پنهان میماند، آگاهی از حقوق قانونی و راههای اثبات آزار یا تجاوز حیاتی است. بسیاری از قربانیان در ایران، به دلیل شرم، تهدید یا بیاعتمادی به نظام قضایی، از گزارش چنین جرایمی خودداری میکنند. اما دانستن چند اصل کلیدی میتواند نخستین گام در مسیر عدالت و بازگرداندن کرامت انسانی باشد.
۱. گام نخست: امنیت و سلامت
پیش از هر اقدام قانونی، امنیت فردی در اولویت است. اگر در خطر هستید، مکان امنی بیابید و از تماس با فرد آزارگر خودداری کنید. مراجعه سریع به مراکز درمانی برای معاینه و ثبت مدارک پزشکی، از مهمترین اقدامات اولیه است. این معاینات تنها با رضایت فرد و بدون نیاز به شکایت رسمی انجام میشود.
۲. حفظ شواهد و مدارک
هرگونه مدرک فیزیکی یا دیجیتال – از پیامها و تماسها تا لباس یا اشیای مرتبط – میتواند در پیگیری حقوقی مؤثر باشد. حتی در غیاب شاهد، گزارش پزشکی قانونی و مستندسازی دقیق (تاریخ، مکان، جزئیات) نقش تعیینکننده دارد. نباید مدارک پاک یا شسته شوند تا آثار احتمالی حفظ گردد.
۳. مراجعه به پزشکی قانونی و پلیس
در ایران، مراجعه به پزشکی قانونی و ارائه گزارش رسمی نخستین گام حقوقی برای اثبات آزار جنسی است. هرچند بسیاری از قربانیان به دلیل برخورد نامناسب مأموران یا بیاعتمادی از این مسیر میترسند، اما ثبت رسمی گزارش در زمان کوتاه پس از حادثه میتواند سندی حیاتی در پرونده باشد.
۴. حق قانونی و اصل کرامت انسانی
بر اساس اصل ۲۲ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، حیثیت و جان افراد از تعرض مصون است. تجاوز جنسی، نقض مستقیم این اصل و مصداق آشکار بیحرمتی به کرامت انسانی است. اصل ۲۱ نیز دولت را موظف به حمایت از زنان در برابر آسیبهای اجتماعی میداند، تعهدی که در عمل اغلب نادیده گرفته میشود.
۵. تعهدات بینالمللی و اعلامیه جهانی حقوق بشر
بر پایهٔ ماده ۵ اعلامیه جهانی حقوق بشر، هیچکس نباید در معرض شکنجه یا رفتار ظالمانه و تحقیرآمیز قرار گیرد. تجاوز و آزار جنسی، از منظر حقوق بینالملل، شکلی از شکنجه و خشونت مبتنی بر جنسیت است. ایران، بهعنوان عضو سازمان ملل، مکلف به حمایت از قربانیان و ایجاد سازوکارهای مؤثر برای جلوگیری از تکرار این خشونتهاست.
۶. بعد فلسفی: سکوت و رهایی
آزار جنسی، تنها تعرض به بدن نیست؛ حملهای است به روح و معنای انسان بودن. سکوت قربانی، اغلب نه از رضایت، بلکه از ترس و بیاعتمادی زاده میشود. رهایی، با سخن گفتن آغاز میشود — با بازپسگیری صدایی که نظام مردسالار و ترس اجتماعی از انسان گرفته است.
۷. جمعبندی و ضرورت آگاهی
آگاهی از حقوق، آموزش جنسی و فرهنگی، و حمایت از قربانیان باید به بخشی از سیاست عمومی تبدیل شود. عدالت زمانی محقق میشود که بدن و جان انسان، بیقید و شرط محترم شمرده شود — بدون تبعیض، بدون ترس، بدون سکوت.
#مهساامینی #vvmiran #حقوق_بشر @baschariyat #MahsaAmini کانون دفاع از حقوق بشر
