کودکانِ نادیده؛ هزینه‌های انسانی فقر بر نسل آینده

فقر در ایران فقط سفره‌های خالی امروز را تهدید نمی‌کند؛ آینده را نیز می‌بلعد. کودکانی که امروز با گرسنگی، کار اجباری، ترک تحصیل و نبود امکانات رشد می‌کنند، فردا شهروندانی خواهند شد که فرصت‌هایشان از همان آغاز زندگی سلب شده است. این چرخه کهنه، هر بار با شدت بیشتری خود را بازتولید می‌کند؛ چون در ساختاری که حقوق کودکان نادیده گرفته می‌شود، نمی‌توان به آینده‌ای عادلانه امید بست.

کودک؛ اولین قربانی فقر

کودک ایرانی در بسیاری از مناطق، پیش از آن‌که معنای «کودکی» را بفهمد، با معنای «کمبود» آشنا می‌شود: کمبود غذا، کمبود امنیت، کمبود آموزش، کمبود فرصت. این کمبودها شخصیت، ذهن، توانایی و آینده او را شکل می‌دهد. کودکی که صبحش با کارگاه، کوره‌پزخانه یا چهارراه شروع می‌شود، بار سنگینی را به دوش می‌کشد که هیچ کودکی نباید تجربه کند.

تحلیل حقوقی: حقوق کودکان در اسناد رسمی چه می‌گوید؟

ایران عضو کنوانسیون حقوق کودک است؛ سندی که حق آموزش، سلامت، تغذیه و امنیت را برای همه کودکان تضمین می‌کند. قانون اساسی ایران نیز در اصول ۳۰ و ۲۱ به حمایت از کودکان و زنان اشاره دارد. اما واقعیت این است که کودکان کار، کودکان محروم از تحصیل، کودکان در مناطق فقیر، و کودکانی که قربانی خشونت ساختاری‌اند، نشان می‌دهند که این حقوق فقط روی کاغذند. وقتی فقر کودکی را به کار می‌کشاند، این نقض صریح و آشکار حقوق بشر است.

فلسفه رنج کودک؛ آینده‌ای که سرقت می‌شود

فلسفه اخلاق می‌گوید که کودکان آسیب‌پذیرترین موجودات انسانی‌اند و جامعه وظیفه دارد از آنان محافظت کند. رنج کودک، رنجی است که انتخاب نکرده؛ تحمیل شده است. وقتی کودکی در چرخه فقر گرفتار شود، آینده او نه نتیجه تلاشش، بلکه نتیجه ساختاری است که فرصت را از او دریغ کرده. این سرقت آینده، نوعی خشونت پنهان است که کمتر درباره آن سخن گفته می‌شود.

فقر آموزشی؛ شکاف عمیقی که نسل‌ها را جدا می‌کند

ترک تحصیل، نبود امکانات آموزشی، نبود کتاب و کامپیوتر، و فضاهای آموزشی فرسوده، کودک فقیر را از مسیر رشد جدا می‌کند. در دنیای امروز، آموزش مهم‌ترین ابزار خروج از فقر است؛ و وقتی این ابزار از دسترس خارج شود، چرخه فقر نسل‌به‌نسل ادامه می‌یابد. این محدودیت فقط یک مشکل اجتماعی نیست؛ نقض حق بنیادین انسان برای رشد است.

روان‌زخمی که در آمار ثبت نمی‌شود

کودکی که هر روز تحقیر، ترس، نگرانی و فشار اقتصادی را می‌بیند، با زخمی بزرگ وارد بزرگسالی می‌شود. این زخم‌ها در هیچ جدول، نمودار یا آمار رسمی دیده نمی‌شوند؛ اما زیر پوست جامعه باقی می‌مانند و آینده را شکل می‌دهند. جامعه‌ای که روان کودکانش زخمی باشد، نمی‌تواند آینده‌ای سالم بسازد.

مسئولیت اخلاقی و انسانی جامعه

نجات کودکان از فقر، فقط یک وظیفه دولتی نیست؛ یک وظیفه اخلاقی است. اما در ساختاری که سیاست‌گذاری‌ها به جای انسان، بر آمار متمرکز است؛ و به جای حقوق، بر ظاهر امور؛ کودک آخرین کسی است که دیده می‌شود. تا وقتی چشم جامعه از درد کودکان برگردد، فقر نه‌تنها ادامه می‌یابد، بلکه عمیق‌تر می‌شود.

#مهساامینی #MahsaAmini #vvmiran @baschariyat