بحران بانک آینده – وقتی اعتماد مالی شهروندان در لبهٔ پرتگاه نوسان مییابد
بانک آینده، یکی از بازیگران بانکی خصوصی در ایران، در ماههای اخیر با خبرهایی درباره «انحلال قریبالوقوع» مواجه شده است. برای شهروندانی که سپردهگذار یا ذینفع این بانک هستند، این وضعیت هراسآور است. وقتی نهاد مالیای که باید حافظ امنیت مالی مردم باشد، خود به عرصهٔ بحران وارد میشود، حق بنیادین مردم برای امنیت اقتصادی، عدالت مالی و شفافیت به آزمون گذاشته میشود.
بر اساس گزارشها، بانک مرکزی ضمن صدور اطلاعیهای اعلام کرده است که «هیچ برنامهای برای انحلال بانک آینده در دستور کار نیست». 1
با این حال، رسانهها از «شمارش معکوس برای انحلال بانک آینده» نیز خبر میدهند و سپردهگذاران را درباره آیندهی داراییشان نگران ساختهاند. 2
مسئله اصلی برای حقوقبشردوستان و شهروندان؛ چند نکتهٔ کلیدی است:
۱. حق امنیت مالی و حفظ داراییهای مردم
هر فردی حق دارد از داراییهایش محافظت شود و نهادهای مالی موظفاند به گونهای عمل کنند که اعتماد عمومی حفظ گردد. وقتی بانکی در معرض انحلال یا ناترازی قرار میگیرد، امنیت اقتصادی و روانی سپردهگذاران تحت تأثیر قرار میگیرد. این وضعیت برخلاف روح اصولی مانند «حق برخورداری از شرایط مالی مناسب برای زندگی شایسته» است.
۲. شفافیت، مسئولیت و اطلاعرسانی منصفانه
بانک مرکزی در اطلاعیه خود تأکید کرده که تنها «منابع رسمی» وضعیت این بانک را اطلاعرسانی خواهند کرد. 3 این تأکید، اگرچه از منظر شفافیت اهمیت دارد، اما همچنان برای مخاطبان سوالات متعددی درباره روند تصمیمگیری، سهم سهامدارها، و وضعیت سپردهها باقی میگذارد.
نبود شفافیت کامل، میتواند به افزایش عدم اعتماد عمومی، ترس و تأثیر منفی بر اقتصاد خرد منجر شود.
۳. عدالت مالی و اولویتبندی محافظت از سپردهگذاران خرد
گزارشها حاکیاند که در فرایند احتمالی انحلال، سپردههای خرد ابتدا مورد توجه قرار خواهند گرفت؛ مثلاً سقف تضمین شده ۵۰ میلیون تومان برای سپردهگذاران عنوان شده است. 4 اما سقف مذکور و شرایط دقیق بازپرداخت داراییهای مازاد، پرسشهایی جدی ایجاد کرده است.
اگر دارایی بانک برای بازپرداخت همهٔ سپردهها کافی نباشد، سپردهگذاران بزرگتر ممکن است با زیان مواجه شوند. این وضعیت به معنای نقض عدالت مالی است، چون تفاوت در محافظت از داراییها ایجاد میکند.
۴. پیامدهای اجتماعی و روانی
زمانی که سپردهگذاران احساس ناامنی کنند، نه تنها بخش بانکی بلکه کل اقتصاد خرد آسیب میبیند. افراد ممکن است از گرفتن وام، سرمایهگذاری یا فعالیت مالی باز بمانند، که پیامدهای گستردهای در رشد اقتصادی و خلاقیت خواهد داشت. نیز، فشار روانیِ نگرانی از داراییها، به سلامت روان و کیفیت زندگی افراد آسیب میزند.
۵. راهکارها و پیشنهادها برای حفاظت از حقوق سپردهگذاران
برای کاهش خسارات و آسیبهای اجتماعی، لازم است:
- اطلاعرسانی کامل و شفاف از سوی بانک مرکزی و بانک آینده در مورد وضعیت مالی، داراییها و برنامههای اصلاحی این بانک.
- تضمین واقعبینانه برای سپردهگذاران خرد و برنامهای مشخص برای بازپرداخت سپردههای بزرگتر، با مشارکت مالی سهامداران متخلف. 5
- نظارت مستقل بر روند اصلاح یا انحلال، و مشارکت نمایندگان سپردهگذاران در فرآیند تصمیمگیری.
- حمایت از حقوق شهروندان در مواجهه با شرایط بحرانی بانکی، از جمله دسترسی به مشاوره حقوقی و مالی رایگان.
بدون این اقدامات، حق مردم برای امنیت مالی، عدالت اقتصادی و شفافیت نهادهای مالی همچنان نقض خواهد شد و بخشی از اعتماد عمومی از بین میرود.
#بانک_آینده #انحلال_بانک #حقوق_بشر #امنیت_مالی #عدالت_اقتصادی #vvmiran #مهساامینی #MahsaAmini @baschariyat
