برخلاف پیماننامه حقوق کودک؛ اعزام دستکم ۳۱۰ دانشآموز به مناطق عملیاتی کشور
خبرها از اعزام گروهی از دانشآموزان به مناطق عملیاتی جنگی کشور حکایت دارد؛ اقدامی که آشکارا در تضاد با روح و مفاد «پیماننامه حقوق کودک» است. کودکانی که هنوز در مرحله یادگیری و رشد هستند، در فضایی قرار میگیرند که خاطره مرگ، خشونت و نفرت را بازتولید میکند.
۱. واقعیت تلخ؛ آموزش در سایه جنگ
بر اساس گزارشهای رسانهای، دستکم ۳۱۰ دانشآموز به بهانهی «اردوهای راهیان نور» به مناطق عملیاتی سابق جنگ اعزام شدهاند. اگرچه مسئولان این اقدام را آموزشی میخوانند، اما واقعیت آن است که کودکان در معرض بازنمایی تقدیس خشونت و مرگ قرار میگیرند. این تجربه، ذهن کودک را نه با مفهوم صلح و همزیستی، بلکه با مفهوم دشمن و قربانی پر میکند.
۲. خوانش فلسفی؛ وقتی حافظه جمعی به ابزار ایدئولوژی بدل میشود
حافظه تاریخی، اگر در خدمت حقیقت و همدلی باشد، میتواند عامل رشد اخلاقی جامعه گردد. اما زمانی که این حافظه در خدمت ایدئولوژی و بازتولید نفرت بهکار گرفته میشود، به ابزاری برای شکلدهی نسلی مطیع و بیپرسش تبدیل میشود. کودکانی که هنوز قدرت تمایز میان اسطوره و واقعیت را ندارند، با تصاویری از مرگ، شهادت و دشمنی تغذیه میشوند؛ این همان «خشونت نرم فرهنگی» است که جان روانی نسل آینده را تهدید میکند.
۳. تحلیل حقوقی؛ نقض آشکار پیماننامه حقوق کودک
بر اساس ماده ۳۱ پیماننامه حقوق کودک، کودکان حق دارند از اوقات فراغت، بازی و فعالیتهای فرهنگیِ امن بهرهمند شوند. اعزام به مناطق جنگی یا هر فضایی که یادآور خشونت است، نقض مستقیم این حق محسوب میشود. افزون بر آن، ماده ۲۹ بر آموزش صلح، مدارای فرهنگی و همزیستی تأکید دارد. در حالیکه اردوهای نظامینما، دقیقاً بر خلاف روح این ماده عمل میکنند.
۴. جنبه روانشناختی؛ ترس به جای تربیت
مطالعات روانشناسی کودک نشان میدهد قرار گرفتن در محیطهای مرتبط با جنگ یا خشونت، میتواند منجر به اضطراب مزمن، کابوس، انزوا و حتی تمایل به رفتارهای پرخطر در آینده شود. کودکانی که در چنین فضاهایی آموزش میبینند، درونیترین مفهوم امنیت را از دست میدهند و اعتمادشان به جهان پیرامون ترک برمیدارد.
۵. مسئولیت دولت و جامعه مدنی
دولتها موظفاند در تمام برنامههای آموزشی، منافع عالیه کودک را در اولویت قرار دهند. هیچ بهانهای — حتی «آموزش تاریخ دفاع» — نمیتواند توجیهی برای نقض امنیت روانی کودکان باشد. نهادهای مدنی، خانوادهها و فعالان حقوق بشر باید در برابر چنین سیاستهایی واکنش نشان دهند، زیرا سکوت در برابر نقض حقوق کودک، به معنای همدستی با تداوم خشونت است.
۶. سخن پایانی؛ آینده را از حافظهی جنگ رها کنیم
آینده متعلق به کودکانی است که در فضای صلح، پرسش و انساندوستی رشد میکنند؛ نه آنان که در سایه تفنگ و مرگ آموزش میبینند. اگر تاریخ را میخوانیم، باید برای آموختن از رنج باشد، نه تکرار آن. هیچ جامعهای با ستایش مرگ، به زندگی نزدیکتر نمیشود.